Psychologia ogólna, psychologia rozwojowa, psychologia związków, rodziny, psychologia i rzeczywistość, zaburzenia psychiczne

OsobowoœÌ to zespó³ trwa³ych wzorców myœlenia, odczuwania i zachowania, charakteryzuj¹cy indywidualny styl ¿ycia i sposób adaptacji jednostki.
OsobowoœÌ jest efektem wspó³dzia³ania czynników konstytucjonalnych, rozwojowych
i doœwiadczeù spo³ecznych. Natomiast zaburzenia osobowoœci i zachowania to rozmaite rodzaje funkcjonowania, maj¹ce jakoœÌ choroby.
Zaburzenia osobowoœci s¹ g³êboko zakorzenionymi i utrwalonymi wzorcami zachowania, maj¹cymi charakter sztywnych, nie dostosowanych do sytuacji reakcji na rozmaite okolicznoœci, zarówno zachodz¹ce w ¿yciu wewnêtrznym, psychicznym jednostki, jak i w interakcjach spo³ecznych. Reakcje te skrajnie ró¿ni¹ siê od tego, jak przeciêtna jednostka spostrzega, myœli, czuje, a w szczególnoœci wchodzi w zwi¹zki miêdzyludzkie. Zaburzenia osobowoœci uwa¿a siê za jedn¹ z przyczyn powstawania innych chorób : nerwic, psychoz, uzale¿nieù, itp.
Wczeœniej uwa¿ano, ¿e zaburzenia osobowoœci s¹ to¿same z nerwicowymi, jedynie sztucznie od nich oddzielone. Nieraz opisy zaburzeù osobowoœci by³y prawie identyczne z opisami zaburzeù nerwicowych (np. osobowoœÌ i nerwica histeryczna). Obecnie czêœciej uznaje siê, ¿e jedn¹ z przyczyn zaburzeù nerwicowych s¹ szczególne cechy osobowoœci, stanowi¹ce tzw. osobowoœÌ psychoneurotyczn¹. Ta zaburzona osobowoœÌ stanowi predyspozycjê do powstawania zaburzeù nerwicowych.
OsobowoœÌ psychoneurotycznÂą cechuje przede wszystkim nieadekwatnoœÌ mechanizmĂłw obronnych („sÂłabe ego”), brak odpornoÂści i elastycznoÂści, wraÂżliwoœÌ emocjonalna i skÂłonnoœÌ do fantazjowania (jak u osĂłb niedojrzaÂłych), skÂłonnoœÌ do przeÂżywania poczucia winy, sÂłaba kontrola emocjonalna (czĂŞsto nie panujÂą nad emocjami), ekscentrycznoœÌ, naiwnoœÌ, czynnoÂściowe obniÂżenie sprawnoÂści intelektualnej (tzw. „ogÂłupienie nerwicowe”, czyli osoby te funkcjonujÂą poniÂżej swoich moÂżliwoÂści intelektualnych, osÂłabienie pamiĂŞci, koncentracji uwagi) i inne.
Osoby posiadaj¹ce osobowoœÌ psychoneurotyczn¹ cechuje du¿a sk³onnoœÌ do powstawania zaburzeù nerwicowych, z du¿ym prawdopodobieùstwem wystêpuj¹ u nich te zaburzenia.
Wiele form i odmian osobowoÂści, wymienianych w ró¿nych systemach klasyfikacyjnych jako „typy osobowoÂści”, nie ma wymiaru chorobowego ani nie jest podÂłoÂżem powstawania zaburzeĂą zdrowia. Nasilenie lub deficyty w zakresie poszczegĂłlnych cech mogÂą nieco utrudniaĂŚ funkcjonowanie jednostki (np. skrajna ekstrawersja lub introwersja), ale nie powodujÂą znaczniejszych zak³óceĂą, wymagajÂących leczenia.

Zaburzenia osobowoÂści, rozumiane jako zaburzenia funkcjonowania jednostki w jej Âśrodowisku spoÂłecznym, mogÂą wynikaĂŚ przede wszystkim z uszkodzenia somatycznego, organicznego. W przypadku stwierdzenia uszkodzenia oÂśrodkowego ukÂładu nerwowego - uÂżywa siĂŞ terminu „charakteropatia”, dla odró¿nienia od zaburzeĂą uwarunkowanych psychospoÂłecznie, tzw. psychopatii.
„Charakteropatia” zwiÂązana jest z zachowaniami aspoÂłecznymi i antyspoÂłecznymi (osobowoœÌ zaburzona lub nieprawidÂłowa). Przyczyna tkwi w uszkodzeniach oÂśrodkowego ukÂładu nerwowego ró¿nej etiologii: charakteropatia pourazowa, alkoholowa, w nastĂŞpstwie zapalenia mĂłzgu, zespó³ po wstrz¹œnieniu mĂłzgu (dawniej encefalopatia) i inne. Charakteropatia stanowi odmianĂŞ zespoÂłu psychoorganicznego. W charakteropatii zaburzone sÂą procesy emocjonalno – popĂŞdowe oraz zdolnoÂści ukierunkowania, integracji i kontroli dziaÂłania.